قلعه یزدگرد که رویدادها و حوادث مختلفی را در ذهن اهالی دالاهو به یادگار گذاشته است، از آنجا نامگذاری شد که مردمان این خطه، باور کردند که یزدگرد و دخترش شهربانو پس از ورود اعراب به ایران به این قلعه پناه بردند.
بر اساس اولین تحقیقات و کاوش‌های باستان شناسی در این منطقه، زمان ساخت این مجموعه به دوره ساسانی نسبت داده شده، اما کاوش‌های بعدی نشان می‌دهد که بسیاری از بناهای این محوطه دست ساخت اشکانیان است.
این قلعه که از سمت شمال غرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخره‌های پلکانی دالاهو محدود می‌شود.
با وسعت تقریبی ۴۰ کیلومتر مربع یکی از مستحکم‌ترین قلعه‌های ساخت شده در ایران است.
حصارکشی اطرافش، محصور بودن از ۳ طرف توسط موقعیت طبیعی و دیده بانی قوی قلعه، دسترسی دشمنان را به آنجا غیرممکن ساخته است.
برج نقاره خانه یا نقاره‌زن» یکی از آثار ارزشمند مجموعه بناهای تاریخی قلعه یزدگرد در ۱٫۵ کیلومتری جنوب شرقی دهستان بان زرده از توابع شهرستان دالاهو استان کرمانشاه است. این اثر از قلوه سنگ و ملات گچ ساخته شده و بر بلندایی کاملا مشرف بر کل مجموعه قلعه یزدگرد بنا شده است.
این اثر تاریخی مربوط به دوران اشکانیان در تاریخ ۲۶ اسفند ماه سال ۱۳۸۶ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
این مجموعه تاریخی در داخل پناهگاه نسبتا عمیقی به وسعت تقریبی۴۰ کیلومتر مربع قرار دارد که از سمت جنوب و غرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخره‌های پلکانی دالاهو و از طرف جنوب شرقی به تپه ماهورهای منطقه بان زرده محدود می‌شود.
در دل مجموعه بی نظیر قلعه یزدگرد آثار تاریخی بسیار همچون «برج آشیاب»، «برج نقاره خانه»، «آشپزخانه»، «دیوار دفاعی»، «دروازه»، «زندان»، «قلعه داور»، «گچ گنبد»، «جای دار»، «هشته» و «تپه رش» و بنای معروف «کاکاکشیا» قرار دارد.
با توجه به گذشت بیش از یکهزار سال از احداث این برج و به علت گذشت زمان و احیانا وقوع زمین لرزه هایی، پلان آن بهم ریخته و امکان بررسی مساحت آن برای باستان شناسان باقی نمانده است.
نخستین باستان شناسی که از مجموعه تاریخی قلعه یزدگرد بازدید کرده، سر هنری راولینسون در سال ۱۸۳۹ میلادی بوده که او قلعه یزدگرد را بر اساس افسانه‌های محلی و سنت شفاهی رایج بین مردم منطقه به یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی منتسب کرده است.
برای مشاهده تصاویر در اندازه واقعی روی آن ها کلیک کنید.
(با تشکر از سایت های ایسنا، بانزده و ریژاو نیوز)